Dinh dưỡng khoa học cho người cao tuổi

Lão hóa là một quá trình sinh học tự nhiên, diễn ra ở mọi cá thể sống và biểu hiện bằng sự suy giảm dần chức năng sinh lý của các cơ quan trong cơ thể. Ở người cao tuổi, điều này kéo theo nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như tim mạch, đái tháo đường, loãng xương, đồng thời dễ gặp rối loạn dinh dưỡng như suy dinh dưỡng, thiếu vi chất, giảm khối cơ và rối loạn tiêu hóa. Trong bối cảnh đó, dinh dưỡng khoa học đóng vai trò thiết yếu giúp duy trì sức khỏe thể chất – tinh thần, nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ. Đây cũng là một trong những chủ đề được Trường Đại học Y khoa Tokyo Việt Nam chú trọng trong đào tạo và nghiên cứu, nhằm trang bị cho sinh viên nền tảng kiến thức y khoa gắn với thực tiễn chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

1. Nội dung chính

   Toggle

   VAI TRÒ CỦA DINH DƯỠNG ĐỐI VỚI NGƯỜI CAO TUỔI

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn cân đối và khoa học có thể:

• Ngăn ngừa và kiểm soát bệnh lý mạn tính như tăng huyết áp, bệnh tim mạch, đái tháo đường, loãng xương và suy giảm nhận thức.
• Tăng cường miễn dịch, cải thiện chức năng tiêu hóa và vận động.
• Hỗ trợ sức khỏe tâm thần, giảm nguy cơ trầm cảm, lo âu và giúp người cao tuổi duy trì chất lượng sống tích cực.

2. NGUYÊN TẮC DINH DƯỠNG CƠ BẢN

Theo khuyến nghị của Bộ Y tế và Viện Dinh dưỡng Việt Nam, chế độ dinh dưỡng cho người cao tuổi cần đảm bảo các nguyên tắc sau:

• Cân đối các nhóm chất: Cung cấp đầy đủ carbohydrate, protein, lipid, vitamin và khoáng chất.
• Đủ năng lượng nhưng không dư thừa: Nhu cầu năng lượng trung bình từ 1600–2000 kcal/ngày, tùy mức độ vận động.
• Tăng chất xơ, giảm muối và đường: Lượng muối dưới 5g/ngày; chất xơ từ 25–30g/ngày.
• Đảm bảo đủ nước: Tối thiểu 1,5–2 lít nước/ngày, bao gồm nước lọc, canh, súp, nước hoa quả.
• Ăn nhiều bữa nhỏ: 4–6 bữa/ngày, giảm gánh nặng lên hệ tiêu hóa và tăng hiệu quả hấp thu.
• Tăng cường thực phẩm giàu vi chất như canxi, sắt, vitamin D, vitamin B12, kẽm và omega‑3.

3. CÁC NHÓM THỰC PHẨM KHUYẾN NGHỊ

3.1. Nhóm carbohydrate (tinh bột)

• Nên dùng 10–12 đơn vị/ngày (1 đơn vị = 50g cơm hoặc tương đương).
• Ưu tiên ngũ cốc nguyên hạt: gạo lứt, yến mạch, bánh mì đen.
• Hạn chế đường tinh luyện, thực phẩm có chỉ số đường huyết cao.

3.2. Nhóm protein

• Cần 1–1,2g protein/kg thể trọng/ngày (tương đương 50–70g protein/ngày).
• Kết hợp đạm động vật (thịt nạc, cá, trứng, sữa) và đạm thực vật (đậu nành, đậu phụ, hạt).
• Ưu tiên cá 3–5 bữa/tuần, sử dụng sữa giàu canxi ít béo: 2–3 ly/ngày.

3.3. Nhóm lipid

• Tổng chất béo chiếm khoảng 20–25% tổng năng lượng khẩu phần.
• Ưu tiên chất béo không bão hòa đơn và đa (dầu oliu, dầu đậu nành, omega‑3 từ cá).
• Hạn chế mỡ động vật, nội tạng, da gia cầm.

3.4. Nhóm rau xanh và trái cây

• Rau xanh: 300–400g/ngày (ít nhất 3–4 đơn vị).
• Trái cây: 200–300g/ngày (2–3 đơn vị), ưu tiên quả ít ngọt, giàu vitamin C, chất chống oxy hóa.

3.5. Nhóm nước và khoáng chất

• Nước: 6–8 ly nước/ngày (không tính trà, cà phê).
• Khoáng chất thiết yếu: canxi (1000–1200mg/ngày), vitamin D (600–800 IU/ngày), sắt, kẽm, magie cần bổ sung đầy đủ.

4. MỘT SỐ LƯU Ý TRONG THỰC HÀNH DINH DƯỠNG

• Ăn chậm, nhai kỹ, chế biến mềm, dễ tiêu hóa.
• Hạn chế đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, nhiều muối hoặc đường.
• Tôn trọng sở thích ăn uống của người cao tuổi nhưng cần hướng dẫn khoa học.
• Tăng cường bữa ăn gia đình, giúp nâng cao tâm lý và cảm giác ngon miệng.
• Kết hợp với hoạt động thể chất thường xuyên (30 phút/ngày) và kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Chế độ dinh dưỡng khoa học, cá nhân hóa theo nhu cầu thể chất, bệnh lý và lối sống là chìa khóa giúp người cao tuổi duy trì sức khỏe toàn diện, sống chủ động và nâng cao chất lượng cuộc sống. Đây không chỉ là vấn đề y khoa mà còn là giá trị nhân văn sâu sắc, hướng tới một xã hội khỏe mạnh và hạnh phúc hơn. Với triết lý giáo dục “Mang lại sức khỏe và hạnh phúc cho cộng đồng”, khoa Kỹ thuật phục hồi chức năng và các ngành học tại Trường Đại học Y khoa Tokyo Việt Nam luôn coi việc đào tạo, nghiên cứu và chia sẻ kiến thức về dinh dưỡng – chăm sóc người cao tuổi là một phần quan trọng trong hành trình đồng hành cùng sự phát triển của ngành y tế Việt Nam.

 TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Viện Dinh dưỡng Quốc gia. Hướng dẫn dinh dưỡng cho người cao tuổi. Hà Nội, 2022.
2. WHO. Nutrition for older persons. https://www.who.int
3. Vinmec Healthcare. Dinh dưỡng cho người cao tuổi: Những điều cần biết. https://www.vinmec.com
4. Bệnh viện Lão khoa Trung ương. Khuyến nghị về dinh dưỡng cho người già. https://benhvienlaokhoa.vn
5. CDC. Healthy Eating for Older Adults. https://www.cdc.gov