VACCINE VÀ COVID-19
Sự sống luôn vận động và phát triển theo những quy luật tự nhiên của nó, cũng như cách nó sinh ra vậy. Trong thế giới đó luôn luôn tồn tại những “cuộc chiến” để sinh tồn. Từ xa xưa, “bệnh tật” và “sức đề kháng tự nhiên của con người” là cuộc chiến đầu tiên khi mà y học chưa hình thành. Con người bị bệnh và cơ thể tự sinh ra sức đề kháng để chống chọi chứ không được điều trị. Rồi bắt đầu từ thời Hyppocrate, nền y học khoa học bắt đầu hình thành và phát triển. Nhưng xung quanh ta luôn tồn tại những “mầm bệnh” và đưa chúng ta đến cuộc đối đầu mới, đó là giữa con người và “vi khuẩn”. Vi khuẩn chỉ là những vi sinh vật có cấu trúc rất đơn giản và nhỏ bé, ấy vậy mà chúng gây ra cho con người vô số bệnh tật. Nhưng, chúng ta với sự phát triển của y học và khối óc, đã sản xuất ra một thứ vũ khí có thể tiêu diệt được vi khuẩn, đó là kháng sinh. Và nhờ kháng sinh, vi khuẩn như bị “chế ngự” phần lớn mặc dù đến nay, cuộc chiến “vi khuẩn – kháng sinh” vẫn chưa đến hồi kết, nhưng ít nhất chúng ta vẫn đang thắng thế và làm chủ được tình hình.
Có một dạng mầm bệnh nữa còn nhỏ hơn vi khuẩn nhưng lại nguy hiểm hơn rất nhiều, đó là virus (vi rút). Virus thậm chí còn chưa có cấu trúc tế bào, chúng phải sống nhờ vào tế bào vật chủ khi xâm nhập, rồi nhân lên và gây bệnh. Và thật không may, kháng sinh vốn giúp chúng ta tiêu diệt vi khuẩn thì giờ không có tác dụng với virus. Tuy nhiên, y học không lùi bước và chúng ta đang và đã phát triển một “vũ khí” mới để thay thế kháng sinh: đó chính là vaccine (vắc-xin).
Vaccine là chế phẩm có tính kháng nguyên có nguồn gốc từ vi sinh vật gây bệnh hoặc vi sinh vật có cấu trúc kháng nguyên giống vi sinh vật gây bệnh, đã được bào chế đảm bảo độ an toàn cần thiết, làm cho cơ thể sinh ra miễn dịch chống lại tác nhân gây bệnh.
Ở đây, có hai khái niệm tác giả muốn làm rõ là:
- Kháng nguyên: là các protein, polysaccharid hoặc carbohydrate, khi vào cơ thể sẽ kích thích hệ miễn dịch sinh ra kháng thể tương ứng
- Miễn dịch: là tính không cảm nhiễm bệnh (không mắc bệnh), là phản ứng đặc hiệu của cơ thể đối với si sinh vật gây bệnh. Có 5 loại miễn dịch cơ bản là (a) Miễn dịch chủng loại di truyền: ví dụ như có nhiều loại virus gây bệnh cho người nhưng sống ký sinh ở loài dơi và dơi không bị bệnh; vì loài dơi sinh ra đã có sẵn miễn dịch với các virus này, (b) Miễn dịch tự nhiên thụ động: có ở trẻ nhỏ bú sữa mẹ, miễn dịch từ sữa mẹ truyền cho đứa trẻ, (c) Miễn dịch chủ động: khi ta bị mắc bệnh và khỏi, (d) Miễn dịch nhân tạo thụ động: như khi dùng các loại kháng huyết thanh chế sẵn, kháng độc tố. Ví dụ như tiêm SAT uống ván khi bệnh nhân bị chấn thương phần mềm vào viện hay kháng huyết thanh phòng bệnh dại; và cuối cùng là (e) Miễn dịch nhân tạo chủ động: là khi chúng ta chủ động đưa các kháng nguyên vào cơ thể để tạo ra kháng thể. Ví dụ như tiêm vaccine phòng bệnh.
Hiện nay, hệ thống ngành y và các công ty, hãng dược trên toàn thế giới đang chạy đua để sản xuất vaccin phòng covid 19. Vì, chỉ có vaccine là phương pháp phòng bệnh tốt nhất với đại dịch Covid 19. Vaccine có các loại cơ bản như sau:
- Vaccine sống giảm động lực: Được sản xuất từ vi sinh vật gây bệnh đã được làm giảm độc lực không còn khả năng gây bệnh. Vaccine phòng bệnh lao (BCG) là điển hình cho loại này.
- Vaccine bất hoạt (chết): Được sản xuất từ vi sinh vật gây bệnh đã chết. Ví dụ: vaccine phòng covid 19 Sinopharm, vaccine viêm não Nhật Bản…
- Vaccine giải độc tố: Được sản xuất từ ngoại độc tố của vi khuẩn bằng cách làm mất tính độc nhưng vẫn giữ được tính kháng nguyên. Ví dụ: Vaccine uốn ván
- Vaccine tái tổ hợp: gen mã hóa cho kháng nguyên vi sinh vật cần có để làm vaccine được tách và tái tổ hợp vào tế bào khác thích hợp. Ví dụ: Vaccine viêm gan B
Ngày nay, với sự tiến bộ của khoa học ứng dụng trong lĩnh vực dược phẩm và y học, có nhiều phương pháp rất tiên tiến, hiện đại và an toàn trong sản xuất vaccine, điển hình là vaccine mRNA, một dạng vaccine tái tổ hợp đặc biệt. Nguyên lý của loại vaccine này dựa trên phương pháp tái tổ hợp gen, nghĩa là mRNA quy định tổng hợp gen protein tạo kháng thể được đưa vào cơ thể. Vì loại này không chứa bất kỳ thành phần kháng nguyên virus nào nên tính an toàn rất cao. Hai loại vaccine Pfizer/BioNTeach và Moderna là vaccine mRAN. Cụ thể, thay vì sử dụng toàn bộ virus SARS-CoV-2 làm nguyên liệu để đưa vào cơ thể để sinh miễn dịch như phương pháp truyền thồng, vaccine mRAN chỉ đưa đoạn gen mã hóa protein gai (có tính kháng nguyên) của virus SARS-CoV-2. Sau khi vào cơ thể, mRNA mới kích hoạt tế bào của chúng ta tổng hợp protein của virus SARS-CoV-2, và từ đó hệ miễn dịch nhận ra kháng nguyên virus và sinh kháng thể đáp ứng. Hiện nay, ở Việt Nam cũng đang gấp rút sản xuất vaccine Nanocovax cũng theo công nghệ mRNA tái tổ hợp.
Vaccine Nanocovid do Việt Nam sản xuất đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng Ảnh: https://thanhtra.com.vn/chinh-tri/doi-noi/co-che-dac-thu-cap-phep-luu-hanh-vaccine-mua-sam-thuoc-thiet-bi-y-te-chong-dich-185938.html
Một phương pháp tiên tiến khác trong sản xuất vắc xin cũng dựa trên nên tảng tái tổ hợp là “vắc xin véc – tơ”. Vắc xin AstraZeneca và Sputnik V thuộc nhóm này. Loại vắc xin này dùng một loại virus khác virus SARS-CoV-2 (như AstraZeneca là sử dụng virus cúm), không thể gây bệnh nhưng chứa kháng nguyên hoặc yếu tố có tính kháng nguyên của SARS-CoV-2.
Một số loại Vaccine Covid-19 trên thế giới hiện nay Ảnh: Reuters
Các bạn thấy đó, y học thật thú vị phải không nào.
Đại dịch Covid-19 vẫn đang hoành hành, và chúng ta, những người đứng trong đội ngũ y tế sẽ không bao giờ lùi bước. Các bạn sinh viên THUV hãy tiếp tục nỗ lực học tập để trau dồi kiến thức, hoàn thiện kỹ năng, trưởng thành về nhân cách và y đức để giúp ích cho người bệnh và cộng đồng, các em nhé!
CÙNG CHUNG TAY THỰC HIỆN TỐT 5K + VẮC XIN ĐỂ ĐẨY LÙI DỊCH COVID CÁC BẠN NHÉ!
General
ThS. Nguyễn Trọng Nghĩa
🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻
TUYỂN SINH 2024
Hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ - tư vấn.
Hotline: 0869 809 088
Email: tuyensinh@tokyo-human.edu.vn
Hẹn gặp lại các bạn tại THUV.
