Tác nhân gây bệnh truyền nhiễm cho người
Vi sinh vật và prion là hai loại tác nhân gây bệnh truyền nhiễm cho người có sự khác biệt rõ rệt về cấu trúc và cơ chế hoạt động. Hãy cùng trường đại học y khoa Tokyo Việt Nam tìm hiểu về những tác nhân gây bệnh trên trong bài viết này nhé! Vi sinh vật Vi sinh vật là những sinh vật nhỏ bé, chỉ có thể nhìn thấy qua kính hiển vi, và bao gồm nhiều loại khác nhau, chẳng hạn như vi khuẩn, virus, nấm và kí sinh trùng. Các loại vi sinh vật chính: Vi khuẩn: Là sinh vật đơn bào có cấu trúc đơn giản, có thể sống trong nhiều môi trường khác nhau. Một số vi khuẩn có lợi cho con người (như vi khuẩn đường ruột), trong khi một số khác gây bệnh như Mycobacterium tuberculosis gây bệnh lao,… Virus: Là các tác nhân gây bệnh không có tế bào, cần phải xâm nhập vào tế bào chủ để nhân lên. Ví dụ HIV gây hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người, HBV gây viêm gan B,… Nấm: Là vi sinh vật có thể gây ra các bệnh như nấm da, nấm móng, và các bệnh nấm hệ thống nghiêm trọng. Ví dụ: Candida albicans,… Kí sinh trùng: Là những vi sinh vật sống bám vào và sống nhờ vào một sinh vật khác (gọi là vật chủ) để có thể tồn tại và phát triển. Ví dụ: Plasmodium gây sốt rét, Amip gây lỵ amip,… Cấu trúc của vi sinh vật: Tùy thuộc vào loại, vi sinh vật có cấu trúc khác nhau: Vi khuẩn có thể có vỏ, màng tế bào, và đôi khi là lông hoặc roi. Virus không có cấu trúc tế bào mà thay vào đó là một bộ gen được bao quanh bởi một lớp vỏ protein. Prion Prion là các tác nhân gây bệnh rất đặc biệt, không phải là vi sinh vật. Chúng là các protein gây ra bệnh nhờ thay đổi cấu trúc của các protein khác trong cơ thể, dẫn đến những bệnh lý nghiêm trọng. Đặc điểm của prion: Cấu trúc: Prion chỉ là các phân tử protein mà không có vật chất di truyền (DNA hay RNA). Thay vì giúp cơ thể thực hiện các chức năng bình thường, prion gây ra sự biến đổi cấu trúc của các protein khác, làm chúng trở nên bất thường và dẫn đến sự chết tế bào. Cơ chế gây bệnh: Khi prion xâm nhập vào cơ thể, nó có thể thay đổi cấu trúc của các protein bình thường, khiến chúng trở thành các prion khác, từ đó gây ra sự lan rộng và tổn thương mô, đặc biệt là trong não. Bệnh Creutzfeldt-Jakob (CJD ): là một bệnh hiếm gặp, thuộc nhóm bệnh không nhiễm trùng, nhưng có khả năng lây nhiễm, được định nghĩa là một tình trạng thoái hóa thần kinh tiến triển nhanh do các protein prion gây ra, có thể khiến người bệnh bị mất trí nhớ rồi tử vong. Sự khác biệt giữa vi sinh vật và prion: Cấu trúc: Vi sinh vật có cấu trúc tế bào (dù đơn giản), trong khi prion chỉ là các protein. Cơ chế gây bệnh: Vi sinh vật có thể sinh sản và nhân lên trong cơ thể chủ, còn prion không thể nhân lên theo cách thông thường mà thay đổi cấu trúc của các protein trong cơ thể. Khả năng lây truyền: Vi sinh vật có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp, giọt bắn, hay các vật thể bị nhiễm bẩn. Trong khi đó, prion thường lây truyền qua thực phẩm hoặc các vật liệu có chứa prion. Kỹ thuật viên xét nghiệm là những chuyên gia có trách nhiệm trong việc thu thập mẫu, thực hiện các xét nghiệm. Việc phân tích và chẩn đoán các bệnh nhiễm trùng do vi sinh vật (vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng) gây ra giúp các bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị thích hợp. Ngoài ra, sinh viên tốt nghiệp ngành kỹ thuật xét nghiệm y học tại trường đại học y khoa Tokyo Việt Nam còn có cơ hội tham gia vào lĩnh vực khoa học nghiên cứu các quá trình sinh học ở cấp độ phân tử như DNA, RNA, và protein, cũng như cách thức các phân tử này tham gia vào các quá trình di truyền, chuyển hóa, và phản ứng sinh hóa trong cơ thể sống. Từ đó, cung cấp các công cụ để phát hiện, chẩn đoán và điều trị các bệnh, đặc biệt là các bệnh di truyền, ung thư, và bệnh truyền nhiễm. TS Trần Thị Thanh Huyền Giảng viên khoa Kỹ thuật xét nghiệm Y học
